Gıda, tüm insanlığın yegâne ihtiyaçlarında ilk sırada yer alır. Su ürünleri de tarihin çok eski döneminden bu yana bireylerin beslenmesinde önemli bir rol oynar. Dünya üzerinde su ürünlerinin avlanmasının endüstriyelleşmesi bu alandaki lojistik hizmetlerinin de önemini ortaya koyar.
Hem ülke sınırları içinde hem de uluslararası alanda su ürünleri lojistiği sektördeki payını her geçen gün daha da artırmaktadır.
Küresel ölçekte su ürünleri sektörü, her geçen yıla göre katlanarak büyümektedir.
“2022 yılı verilerine göre, dünyada kişi başına düşen su ürünü tüketimi 22 kilodur.
Türkiye’de ise bu miktar 6 kiloda seyretmektedir.” Sektörün yarısından fazlası avlanma üzerine kuruludur. Ancak su ürünleri yetiştiriciliği başta Türkiye olmak üzere birçok ülkede yükselen bir trend olma özelliğine sahiptir.
“Çin ve Hindistan’ın ilk sıralarda yer aldığı sektörde, 2022 yılında dünya genelindeki toplam üretim 185,4 milyon tona ulaşmıştır ve 230’dan fazla ülke ve bölgede yapılan üretimin o günkü ticari değerinin 195 milyar dolar olduğu kaydedilmiştir. Sadece bu sayısal değerler bile su ürünleri sektörünün dünya ekonomisindeki ağırlığını ve önemini göstermektedir (FAO, 2024).”
İlerleyen yıllarda da su ürünleri tüketiminde bu yükselişin sürmesi beklentiler arasındadır. Su ürünlerinin sağlıklı olması ve büyük toplulukları besleyen ekonomik bir gıda gurubu olması bu ürünlerin lojistiğini de önemli hale getirmiştir. Özellikle denizyolu taşımacılığı ile su ürünleri bir ülkeden diğerine yüksek tonajlarda aktarılmaktadır.
Coğrafi açıdan üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye’de su ürünlerinin kişi başına tüketimi dünya ortalamasının altındadır. Ancak Türkiye’de özellikle su ürünlerinin ihracatı önemli bir paya sahiptir.
2024 yılı itibariyle su ürünleri ihracatı 2 milyar dolar seviyelerindedir. Bu miktarın 2 milyar doların üzerine çıkartılması hedefi vardır. 2 Marmara’da, Karadeniz’de ve Akdeniz’de balık çiftliklerinde artış gözlenmektedir. Ayrıca tatlı su avcılığı ile kerevit gibi katma değeri yüksek su ürünleri Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir.
Ege’de ve Akdeniz’de yetiştirilen çupra ve levrek ise Rusya ve Ortadoğu ülkelerine sıklıkla ihraç edilmektedir.
Su ürünleri, bozulabilir yapıları nedeniyle hızlı ve kontrollü bir lojistik sürecine ihtiyaç duyar. Su ürünlerinin tazeliğini koruyarak tüketiciye ulaşmasını sağlamak için en yaygın kullanılan taşıma yöntemleri denizyolu ve karayolu taşımacılığıdır.
Denizyolu taşımacılığı, özellikle büyük ölçekli ihracat ve ithalat süreçlerinde tercih edilir. Dondurulmuş veya soğutulmuş su ürünleri, özel soğuk hava konteynerleri (reefer konteynerler) ile taşınarak uzun mesafelerde bile tazeliğini korur.
Karayolu taşımacılığı, daha kısa mesafelerde ve hızlı teslimat gerektiren durumlarda kullanılır. Özellikle iç pazardaki dağıtım süreçlerinde soğutuculu kamyonlar (frigofrik araçlar) ile taze ve dondurulmuş su ürünleri güvenli bir şekilde taşınır.
