Gıda sektörü 2000’li yılların ilk çeyreğine damga vurmuş en avantajlı sektörlerden birisi konumundaydı. Bu durumun 21. yüzyılın ikinci çeyreğinde de devam etmesi öngörülüyor. Öyle ki yalnızca bir kazanç kapısı olmaktan çok daha fazlasını ifade eden gıda sektörü insanlık için de büyük öneme sahip. Bu yüzden birçok uzmanın da öngördüğü gibi gıda sektörü her sene büyümeye devam ederek işletmeler için karlı bir sektör olma vasfını sürdürecek.
Gıda sektörünün geçmişine bir göz atacak olursak sektörün 1995 senesinde küresel pazardaki payının 680 milyar dolar olduğunu görebiliriz. Buna karşın sektör 2019 senesinde ise 1,5 milyar dolarlık pazar payına ulaşabilmeyi başarmıştır. Gıda sektörünün bu zaman dilimi içerisinde küresel ticaretteki payının ise ortalama %7 ile %8 arasında seyrettiğini ifade edebiliriz.
Türkiye özelinde ise gıda sektörünün durumu şu şekildedir: gıda sektörü 2018 senesindeki imalat sanayii payına göre en büyük ikinci sektör olmayı başarmış; 2019 senesinde ise imalat sanayinde %13,6’lık payıyla ilk sıraya yükselmiştir. Gıda sektörü 2010 senesinde ülkemizdeki pazarda 59 milyar dolardan fazla ciro gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte 2014 senesinde 76 milyar dolarlık ciro ile rekor kıran sektörün 2018’deki büyüklüğü ise 61 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. Yine 2018 senesi verileri göz önünde bulundurulduğunda sadece gıda sektöründe faaliyet gösteren 50 bine yakın işletmenin bulunduğunu görmekteyiz. Bu işletmelerin %85 kadarı ise mikro girişimlerden oluşmakta.
Gıda Lojistiği Nedir
3PL lojistik hizmetlerinin yaygınlaşmasına kadar gıda şirketleri taşıma ve depolama işlemlerini kendi başlarına gerçekleştirmek zorundaydı. Bu dönemlerde gıda firmaları daha küçük ölçekli olduklarından depolarını üretim merkezlerinin içerisinde bulundurmaktaydılar. Ürünlerin depolardan çıkarak zincir marketlere ve küçük bayilere dağıtımı ise yine şirkete ait taşıtlarla bölgesel dağıtım şeklinde gerçekleştirilmekteydi. Buna karşın gıda sektöründeki artan rekabet zincir marketlerin sayısının da artmasına neden olmuş ve neticede bu depolama merkezleri bir dağıtım merkezine dönüştürülmüştür. Sektördeki bu genişlemeyle birlikte tedarik zinciri içerisinde de birtakım ilave operasyonlara duyulan gereksinim baş göstermiştir.
İşte bu noktada gıda lojistiğinin sektörde ne kadar önemli bir yere sahip olduğu da ortaya çıkıyor. Çünkü gıda lojistiği gıda ürünlerini yalnızca taşımak ve depolamaktan çok daha fazlasını ifade etmektedir. Bu bağlamda gıda lojistiğini özel kılan en önemli konulardan birisinin soğuk zincir taşımacılığı olduğunu ifade edebiliriz. Haydi şimdi gıda lojistiğinin neden bu kadar önemli olduğuna daha yakından bakalım.
Gıda Lojistiği Neden Önemlidir
Özellikle soğuk zincir olarak tabir edilen et, süt ve balık gibi kısa raf ömrüne sahip ürünlerin varış noktasına en hızlı ve en yüksek kalitede ulaştırılmasını sağlamak gıda lojistiğinin sorumluluk alanıdır. Ülkemizde üretilen meyve ve sebzelerin %40’a yakını üretim, dağıtım, depolama ve satış esnasındaki hatalardan kaynaklı olarak zayi olmaktadır. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda gıda lojistiğinin ne denli önemli olduğu kolayca anlaşılabilir. Gıda lojistiğinin geliştirilmesi şüphesiz ki hem pazardaki fiyatlar üzerinde gözle görülür bir etki yaratacak hem de ülke ekonomisine büyük bir katkı sağlayacaktır.
Gıda lojistiği ile alakalı risk unsuru teşkil eden en önemli iki konuyu şu şekilde sıralayabiliriz:
- Soğuk zincir ürünlerinin nakliye araçlarına yüklenmesi ve bu araçlardan boşaltılması esnasında sıcaklık artışına maruz kalmamalarına özen gösterilmesi.
- Gıda sektöründeki her ürünün üretiminden tüketimine kadarki tüm tedarik zinciri süreçlerinde hijyenin sağlanması.
Her iki konu başlığı da gıda lojistiği bakımından risk unsuru en yüksek konulardır. Bununla birlikte tedarik zincirindeki halkalardan herhangi birinde meydana gelebilecek en ufak bir aksaklık bile ürün kalitesinde dramatik kayıpların yaşanmasına neden olabilmektedir.