Sağlık Sektöründe Lojistik Hizmetlerinin Önemi
Ülkemizdeki sağlık harcamaları 2015 senesinde 32,2 milyar doları aşmıştır. Bunun yaklaşık 26 milyar doları kamu tarafından gerçekleştirilen harcamalar, kalan kısmı ise özel hizmet sunucuları tarafından kullanılan harcamalardır. Ülkemizde hem kamusal hem de özel hizmet sahalarının toplam harcamalardaki payları ödeme kurumları bakımından her sene yaklaşık yüzde onluk bir artış göstermektedir. Bu büyüme ilaç sektöründe yüzde dört civarında seyrederken hizmet sunucularında ise yüzde on dört şeklinde gerçekleşmektedir.
Sağlık sektörü dünya genelinde incelendiğinde ise karşımıza çok daha büyük bir tablo çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2016 senesine ait verilerine göre dünya genelinde gerçekleştirilen sağlık harcamaları neredeyse 7,4 trilyon dolara ulaşmıştır. DSÖ’nün açıklamalarına göre bu rakam küresel GSYH’nin yüzde onluk kısmına tekabül etmekte. Yine aynı senenin verileri 7,4 trilyon dolarlık bu harcamaların yaklaşık yüzde yetmiş yedisi kamu tarafından karşılanmıştır. DSÖ verileri aynı zamanda dünya genelindeki ülkelerin sağlık harcamalarına ayırdıkları payın her sene ortalama yüzde beşlik artış gösterdiğini de ortaya koyuyor.
Görüldüğü üzere sağlık sektörü tek başına tüm dünya genelinde gerçekleştirilen harcamaların yüzde onluk kısmına erişmiş durumda. Rakamların bu kadar büyük olduğu bir sektörde uluslararası lojistik olanaklarının önemi ithalat ve ihracat faaliyetleri için şüphesiz ki yadsınamaz. Peki sağlık sektöründe lojistik faaliyetleri tam olarak ne durumda? Sektörde karayolu taşımacılığı mı, denizyolu taşımacılığı mı yoksa hava yolu taşımacılığı mı daha sık tercih ediliyor?
Sağlık Lojistiği Nedir
Sağlık lojistiği büyük ölçüde sektörde ihtiyaç duyulan hammaddelerin temini, ilaçların veya aşıların üretimi, depolaması, paketlenmesi, dağıtımı ile ithalat ve ihracat süreçleriyle alakalı operasyonları kapsamaktadır. Üretilen hammaddelerin, ilaçların, aşıların veya diğer ürünlerin depolanması ve dağıtıma çıkarılması sağlık lojistiğinin temel faaliyet alanını teşkil eder. Sağlık lojistiğinde en önemli nokta ise bu ürünlerin söz konusu süreçlerde ulusal ve uluslararası kurallara uygun şekilde muhafaza ediliyor olmalarıdır. Tüm lojistik süreçleri büyük özen ve sorumluluk gerektirse de katma değer üreten işlemleri kapsaması bakımından sağlık lojistiği yönetiminin daha dikkatle yürütülmesi gerektiği söylenebilir. Sağlık lojistiği aynı zamanda sektörde kullanılan malzemelerin ve hassas elektronik cihazların nakliyesini de kapsar. Söz konusu hammaddelerin, ilaçların ve malzemelerin çeşitliliği ve hassasiyeti sağlık lojistiğinin önemini belirleyen unsurlar arasında yer almaktadır.
Sağlık Lojistiği Neden Önemlidir
Sağlık servislerinin ve sektörün hem ulusal hem de küresel ölçekte güvenilir şekilde faaliyetlerine devam etmesi oldukça önemli bir konudur. Dolayısıyla herkesin yararına olması bakımından sağlık lojistiği de kendi içerisinde insan sağlığına dair çeşitli alanları kapsamaktadır. Taşıdığı öneme istinaden ister karayolu ister denizyolu isterse de havayolu üzerinden gerçekleştiriliyor olsun sağlık lojistiği muhakkak bütünsel bir yapı içerisinde planlanmalı ve yürütülmelidir. Bu özellikleri bakımından sağlık sektöründeki lojistik faaliyetlerinin işleyişi tıpkı bir vücudun işleyişine benzetilmektedir. Nasıl ki bir vücudun belirli bir bölgesindeki işleyiş bozulduğunda insan sağlığının tamamı bozuluyorsa sağlık lojistiğinin herhangi bir aşamasındaki aksamalar da sürecin bütününü olumsuz etkileyecek zincirleme olaylar dizisini başlatacaktır. Dolayısıyla ne kadar küçük olursa olsun sağlık lojistiğinde özen gösterilmeyen, gözden kaçırılan veya görmezden gelinen bir noktanın insan sağlığını tehdit edebilecek düzeyde büyük krizlere evrilebilme potansiyeli bulunduğunu söyleyebiliriz.
Sağlık Kurumlarında Lojistik Yönetiminin Temel İlkeleri Nelerdir
Sağlık kurumlarında lojistik yönetiminin iki önemli ilkesi bulunduğu söylenebilir. Bu ilkeler etkinlik ve güvenilirliktir. Etkinlik ilkesi gerek duyulan ürünlerin yeterli nitelikte, ihtiyaç duyulan miktarda, ihtiyaç duyulan yer ve zamanda sağlam bir şekilde teslim edilebilmesini ifade eder. Güvenilir oluş ilkesi ise söz konusu bu ürünlerin temin aşamasından son kullanıcıya tespitine kadar olan süreçte ulusal ve uluslararası standartlara uygun şekilde yönetilmesini ifade eder. Uluslararası lojistik açısından incelediğimiz zaman sağlık sektöründe en çok kullanılan taşıma modelinin denizyolu taşımacılığı ve havayolu taşımacılığı olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte ithal veya ihraç mallarının hava ve deniz limanlarına varmasından sonra ülke içinde dağıtılmasında ise ağırlıklı olarak karayolu taşımacılığı tercih edilmektedir. Sağlık lojistiğinde, özellikle ilaçların sevkiyatında nakliye işlemleri iki yöntemle gerçekleştirilir. Bunlar soğuk zincir ve normal taşıma modelleridir. Hangi modda olursa olsun soğuk zincir ürünler muhakkak ısı ve nem kontrolü bulunan frigorifik araçlarla nakliye edilmelidir. Özellikle iki modlu sevkiyatlarda bu konuya özenle hassasiyet gösterilmeli, yani frigorifik konteynerlerde gelen ürünlerin ülke içerisindeki nakliyesi de yine iklimlendirme özelliğine sahip taşıtlarla veya taşıma kaplarıyla gerçekleştirilmelidir.