Ticaret Bakanlığı, Avrupa Birliği Birlik Gümrük Kodu hükümlerinin ulusal mevzuata yansıtıldığı yeni bir Gümrük Kanunu hazırlanmasına yönelik yaptığı çalışmalar kapsamında 228 maddeden oluşan yeni bir Gümrük Kanunu Taslağı hazırladı.
Ocak 2019’da yeniden ilgili kuruluşların görüşüne açılan Gümrük Kanunu Taslak metni, merkezi gümrükleme, kayıt yoluyla beyan ve öz değerlendirme gibi kolaylıklar getiriyor. Taslak metinde Ticaret Bakanlığı’nın, kolaylaştırmayı Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS)’ne sahip firmalar üzerinden yapmayı planladığı görülüyor. YYS’ye sahip firma sayısının 400’ü aştığı belirtiliyor.
Taslak metnin 135. maddesinde yer alan ‘merkezi gümrükleme’ ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası’na sahip şirketlerin gümrük beyannamesinin, eşyanın sunulduğu gümrük idaresi yerine bu kişinin yerleşik olduğu yerdeki gümrük idaresine verilmesine izin vererek süreci kolaylaştırıyor.
136. maddesinde yer alan ‘kayıt yoluyla beyan’ tanımında, “Gümrük idareleri başvuru üzerine, beyanın yapıldığı anda beyan sahibinin elektronik sistemindeki beyanname bilgilerine erişilebilmesi koşuluyla, yetkilendirilmiş yükümlülere basitleştirilmiş beyan da dahil, kayıt yoluyla beyan yapılmasına izin verebilir” deniyor. Kayıt yolunun gümrükleme süreçlerinde ciddi bir avantaj yaratacağı görülüyor.
137. maddede ise Öz Değerlendirme başlığı altında “Gümrük idareleri başvuru üzerine, gümrük idaresince yapılması gereken belirli gümrük işlemlerini yerine getirmek, ödenecek gümrük vergilerini hesaplamak ve gümrük gözetiminde belirli kontrolleri gerçekleştirmek üzere” yetkilendirilmiş yükümlü statüsü tanınan kişilere izin verebileceği belirtiliyor.
Kanun Metninde ‘Taşıma İşleri Organizatörü’ Yok
İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği Başkan Yardımcısı Rıdvan Haliloğlu, “taşıma işleri organizatörü” tanımının kanun yönetmeliğine eklenmediğinin altını çizerek UTİKAD Yönetim Kurulu’nda görev yaptığı dönemde UTİKAD olarak taslak metinde TİO tanımının eklenmesi için Bakanlığa görüş ilettiklerini belirtti. Haliloğlu, taşıma işleri organizatörü tanımının Gümrük Kanunu’nda bulunmasının hem hukuki bir zorunluluk hem de Türk Ticaret Kanunu hükümleri ve uluslararası düzenlemelerle uyumlu olabilmesi için gerekli bir husus olduğunu sözlerine ekledi.
Ceza Maddesi Firmaların Geleceği İçin Değiştirilmeli
Taslak metin ile gelen yenilikleri, büyük bir takdirle karşılamak gerektiğini söyleyen Rıdvan Haliloğlu, firmaları zor durumda bırakacak uygulama ile ilgili de düşüncelerini şu şekilde dile getirdi: “2009 yılında yapılan bir değişiklikle, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’na eklenen bazı cezai müeyyidelerin hem ticaret erbabına hem nakliye, lojistik işletmelerine hem de kapsamlı teminat kullandıran işletmelere ne kadar büyük zarar verdiğine zaman içinde çok tanık olduk. Bu nedenle yeni kanun metninde bu noktada iyileştirmeler yapılarak yayınlanması çok önemli. Çünkü transit olarak taşınmakta olan bir eşyanın gümrük tarife pozisyonunda bir değişiklik olması halinde aradaki vergi farkının, katları şeklinde ceza uygulaması yerine, eşyanın gümrüklenmiş değerinin (mal bedeli + sigorta + navlun + gümrük vergisi + İGV + EMY + ÖTV + KDV gibi var olan her şeyin toplamı) katları şeklinde vergi cezası uygulanmaktadır. Devletin asli görevi işletmelerin devamına yönelik olmalıdır. Bu nedenle cezaların, suç ile orantılı olması gerekir.
Dünyanın hiçbir ülkesinde gümrüklenmiş değerin katlarına bağlanmış şekilde bir ceza uygulaması yoktur. Bu uygulama ayrıca ülkemizin taraf olduğu Kyoto Sözleşmesi hükümlerine de aykırıdır. Hem de şu anda uyumlaştırma çalıştığımız Avrupa Birliği müktesebatına da aykırıdır. Ceza verilirken amaç, hatalar konusunda hata yapan işletmeleri ıslah etmek olmalı, imha etmek değil.”
İhracat ve İthalatta Dijitalleşme, Kanundan Önce Başladı
Yeni Gümrük Kanunu henüz Resmi Gazete’de yayımlanmadı. Elektronik uygulamalara ağırlık veren Gümrük Kanunu, yayınlanmasa da ticaret ve gümrük işlemlerin elektronik ortama kaydıracak uygulamalar yürürlüğe girmeye başladı.
Gemi henüz seferdeyken üzerinde bulunan konteyner için beyanname verilmesine imkan veren kolaylıklar geldi. Tabi bu işlemleri sadece Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü’ne sahip güvenilir işletmeler yapabiliyor. Gümrük idaresi kağıtsız ihracat ve ithalatta bazı işlemleri dijitalleşmek gibi uygulamaları hayata geçirmeye başladı.