Tehlikeli Madde Taşımacılığı Nedir?

Tehlikeli maddeler, son zamanlarda pek çok sektör içerisinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda, gelişen teknolojiye paralel olarak tehlikeli maddelerin çeşitli yöntemler ile lojistiği sağlanabilir duruma gelmiştir. Lojistik firmaları, bu maddelerin geri dönülemez facialar ve çevresel kirliliklere yol açmaması adına birtakım önlemler alarak tehlikeli madde taşımacılığı hizmeti sağlamaktadır.

Birbirinden tehlikeli maddelerin kolaylıkla ve tehlikeden uzak biçimde taşınabilmesi lojistik hizmeti veren firmalar için oldukça önemlidir. Bu sebeple, bünyesinde kimyasal madde barındıran, yanıcı özelliğe sahip olan ürün ve ham maddelerin taşınma işlemi tehlikeli madde taşımacılığı olarak tanımlanır. Tehlikeli maddelerin taşınma işlemi, güvenlik düzeyi açısından maksimum noktada yer almaktadır. Tehlikeli madde taşınma işlemi esnasında sürecin daha etkin ve verimli hale gelmesi için kullanılan araçlar büyük önem arz eder. Kullanılan araç ya da araçların güvenlik seviyesini en üst noktada tutmak, başta sürücü olmak üzere taşınma hizmetinin en verimli şekilde geçmesini sağlar.

Tehlikeli olarak ifade edilen maddelerin çoğu, günlük hayatı ve üretimi sürdürebilmek adına meydana çıkmıştır. Bu duruma ek olarak, gelişmiş düzeydeki şehirler ve endüstriyel bazı tesis merkezlerinde ortaya çıkan atıkları imha etme, yeniden değerlendirme ya da depolama fikirleri tehlikeli madde taşımacılığını önemli bir konuma getirmiştir. Tehlikeli maddeler listesi içinde yer alan maddelerin taşınması için, uyulması gereken bazı kurallar mevcuttur. Bu kurallar hem çevre hem de bu maddelerin taşınma işlemini gerçekleştiren sürücü ve lojistik çalışanları için gerekli olan yükümlülüklerdir.

Tehlikeli Madde Kodları Ne Anlama Gelir

Tehlikeli madde kodları çeşitli patlayıcı, gazlar, yanıcı özelliğe sahip çeşitli sıvı maddeler, yanıcı özelliğe sahip katı maddeler, oksitleyici maddeler ve organik peroksitler, toksik ve mikrop bulaştırıcı maddeler, radyoaktif maddeler, korozif (aşındırıcı) maddeler ve diğer tehlikeli maddeleri kapsayan kod türlerine verilen addır. Tehlikeli madde kodları toplamda dokuz sınıfa ayrılmıştır. Tehlikeli maddeler aynı zamanda lojistiğin sağlandığı ortamı da (denizyolu, karayolu vb.) kirletme riskini taşımaktadır. Dünyanın her yerine taşınabilen tehlikeli maddelerin taşınma işlemleri birbirinden farklı taşıma modu ile gerçekleşebilir. Bu modlara örnek olarak, karayolu taşımacılığı ile başlayan tehlikeli madde taşımacılığının demiryolu ile devam ederek farklı bir ülkeye ulaşması gösterilebilir.

Denizyolu ile başlayan tehlikeli madde taşımacılığının havayolu taşımacılığı ile son bulması da gösterilebilecek bir diğer mod örneğidir. Bu durum birtakım sorunlara yol açma ihtimali barındırdığı için tehlikeli madde taşımacılığının, dünya çapında ortak bir karar sonucu düzenlenmiş kurallara uygun olarak yapılması gereklidir. Çevrenin ve insanların en ufak bir hasar almasını önleyecek şekilde tasarlanan bu kuralların konulmasının sebebi olarak, geçilen ülkenin değişmesi sonucu değişme ihtimali olan ülkeye özel taşıma kuralları olarak gösterilebilir. Tehlikeli madde taşımacılığı ve güvenliği ile ilgili uyulması gereken kanun ve kurallar lojistik hizmeti sağlayan firmayı, çevreyi, insan sağlığını ve ülkeleri koruma amacı gözeterek uyumluluk içerisinde özenle hazırlanmıştır.

Tehlikeli Madde Taşıma Kodları

Tehlikeli maddeler, kendi yapısından ya da kendi özelliklerinden dolayı taşınma esnasında insanlara, hayvanlara, çevreye, düzene ve önemli belli başlı eşyalara zarar verme ihtimalinden dolayı tehlikeli olarak tanımlanır. Tehlikeli maddeler kendi aralarında birtakım gruplara ayrılır. Bu gruplar kimyasal yapılara göre yanıcı ya da basınçlı olarak, tehlikelere göre zehirli ya da patlayıcı olarak ve şekillerine göre ise katı, sıvı, gaz olarak birbirlerinden ayrışır.

Tehlikeli madde harf kodları belli anlam ve sembollere sahiptir. Tehlikeli maddeler arasında yer alan C kodu aşındırıcı özelliğe sahiptir. Kükürt asidi, kezzap, tuz ruhu ve nitrik asitte bulunan bu aşındırıcı tehlikeli madde, canlı doku ve diğer pek çok madde ile teması esnasında aşındırma özelliğine sahiptir. Bu maddelerden çıkan buharın solunmaması ve herhangi bir temasın olmaması lojistik desteğini sağlayan kişilerin son derece dikkat etmesi gereken bir durumdur. E kodu, patlayıcı özelliğe sahip olan tehlikeli maddenin ifadesidir. Nitrogliserin ve pikrin asidinin içinde bulunan bu madde, belirli durumlar sağlandığı takdirde patlaması mümkün olan tehlikeli maddeler arasında yer almaktadır. Yakıcı etkisi bulunan tehlikeli madde ise O koduna sahiptir. Oksijen, kaliumnitrat ve hidrojen peroksit içerisinde bulunan bu tehlikeli madde, yangına müdahaleyi zorlaştıran, yangın oluşmasına sebebiyet veren tehlikeli maddelerin başında gelir.

Hafif yanıcı tehlikeli maddeleri ifade etmek için F harf kodu kullanılır. Benzin, ethanol ve aceton içerisinde yer alan bu tehlikeli madde, kendi kendine yanan maddeler, yanıcı sıvı maddeler, kolay yanabilen gaz biçimindeki maddeleri ve rutubet hassasiyeti olan maddeler üzerinde tehlike arz eder. F harf koduna ek olarak F+ şeklinde adlandırılan tehlikeli madde simgesi, ethin ve hidrojende bulunmaktadır. Yakabilme ihtimali yüksek olan alanlardan bu tehlikeli maddeyi uzak tutarak, maksimum koruma sağlanmış olur. T zehirli ve T+ çok zehirli olarak ifade edilen bu tehlikeli maddeler solunum ve yutma yoluyla vücuda karışması halinde oldukça ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verir. Çevreye zararlı şeklinde adlandırılan tehlikeli maddeler ise N harf koduna sahiptir. Kanalizasyonlara, toprağa ve çevreye bulaşması önlendiği taktirde bu tehlikeli maddelerin çevreye zarar verme ihtimali en aza indirgenir.

Tehlikeli Madde Taşımacılığı Yapan Firmalar

Tehlikeli madde taşımacılığı yapmadan önce, tehlikeli madde taşımacılığı hizmeti sağlamak isteyen lojistik firmalarının dikkat etmesi gereken bazı noktalar söz konusudur. Bu noktalardan biri ADR sözleşmesidir. Tehlikeli maddelerin karayolu ile uluslararası taşımacılığına ilişkin Avrupa anlaşması olarak ifade edilen ADR sözleşmesi, karayolu ile uluslararası taşımacılık esnasında güvenliğin en üst noktaya ulaşılmasına olanak tanır. Karşılıklı güven ve iş birliğini hedef haline getiren taraflar ülkemize göre herhangi bir yetki belgesi almadan tehlikeli madde taşımacılığı yapamayacaktır. Tehlikeli maddeler, tehlikeli madde yönetmeliğine göre ambalaj halinde taşınmak zorundadır. Tehlikeli maddelerin dışarıya sızıntı, dökülme gibi durumlarının yaşanmaması adına UN onaylı ambalajlarda taşınması gerekmektedir. Kimyasal madde kodları olarak tanımlanan R kodları kimyasal maddelerin risk gruplarını belirler. Genellikle bu kimyasal maddeler herhangi bir cisim ya da element ile teması sonucu patlama veya yanma eylemi gerçekleştirir.

Yanıcı madde kodları bünyesinde yanıcı olan her maddeyi kapsar. Yanıcı gazlar, özellikle lojistik çalışanlarından en uzak noktaya istiflenmelidir. Yanıcı gazlar, her tür ısı kaynağından uzak tutulmalıdır. Çakmak gazı, metan, etan, etilen, hidrojen ve asetilen yanıcı gaz sınıf grubuna dahil maddelerdir. Yanıcı maddeler arasında benzin ve mazot gibi sıvılar yer almaktadır. Özelliklere göre güverte altında ya da güverte üstünde istiflenmeleri gerekir. Yanıcı katılar tamamen yaşamsal alandan uzak bir yerde istiflenmelidir. Duruma göre güverte altında ya da güverte üzerinde istiflenmesi sağlanmaktadır. Tehlikeli madde taşımacılığı yapan firmalar çalışanlarının kıyafetine de dikkat etmelidir. İş güvenliğinin her zaman en önde gelmesi sağlanmalıdır. Araç sürücüsünün çantasında her zaman lastik çizme, filtreli gaz maskesi, koruyucu önlük, dış yüzeyi herhangi bir kıvılcım çıkarmayan bir el feneri, uzun boy koruma eldiveni, koruma gözlüğü, fosforlu yelek ve tek kullanımlık iş tulumları bulunması kanunen bir yükümlülüktür. Bu eşyalar lojistik desteği sağlanan tehlikeli maddelerin türlerine göre değişkenlik gösterebilir.