Yıldız Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve LODER Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Umut Rıfat Tuzkaya, Ulusal Çapta Lojistik Politikası ve Sağlayacağı Kazanımları makalesiyle Argemonia’nın 19. Sayısına Konuk Oldu.

Yönetim, iletişim, insan kaynakları, kalite, verimlilik, emniyet, güvenlik, teknoloji, inovasyon, regülasyonlar, finans yönetimi, enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik başlıklarıyla ilgili belirlenecek doğru politikalar, ülkemiz lojistik sektörü ve dolayısıyla fiziksel hareketlerin yoğunlukta olduğu hem üretim hem de hizmet sektörleri için yön verici olacaktır.

Global düzeyden bakıldığında, ülkemiz, lojistik alanında büyük avantajlara sahip olup potansiyelini kullanabilmek adına sürekli bir gelişim göstermektedir. Lojistik sektörünün daha üretken olabilmesi ise vizyoner bir bakış açısıyla ülke çapında politikalar belirlenmesine, buna uygun strateji ve eylemlerin hayata geçirilmesine bağlıdır. Bu seviyede bir çalışma, ilgili devlet kurumlarının uhdesinde yapılabilecektir. Nelerin yapılması gerektiği politika, nasıl yapılacağı ise stratejik planlara karşılık gelmektedir. Bu bağlamda lojistik sektörü için belirlenecek politika alanları; yönetim, iletişim, insan kaynakları, kalite, verimlilik, emniyet, güvenlik, teknoloji, inovasyon, regülasyonlar, finans yönetimi, enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik şeklinde detaylandırılabilir. Bu başlıklarla ilgili belirlenecek doğru politikalar, ülkemiz lojistik sektörü ve dolayısıyla fiziksel hareketlerin yoğunlukta olduğu hem üretim hem de hizmet sektörleri için yön verici olacaktır.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı geçtiğimiz günlerde Ulusal Ulaştırma Politika Belgesi’ni yayınlamış ve gelecekteki çalışmaları için izleyeceği politikaları deklare etmiştir. İnsan (yolcu), yük (lojistik) ve veri (haberleşme) ana başlıkları altında maddeler halinde sıralanan politikalardan lojistikle ilgili olanların bir kısmına aşağıda değinilmiştir:

Yönetim ve İletişim

• Ülkemizde lojistik alanında farklı kamu otoritelerince yönetilen farklı görevlerin ve tüm lojistik hizmetlerin düzenleme, denetim ve geliştirme çalışmalarının tek noktadan yönetimi sağlanarak, kurumlar arası planlama, izleme ve raporlama gerçekleştirilir.
• Lojistik hizmetlerde küresel bakış açısı ve uluslararası kurumlarla iş birlikleri artırılır, uluslararası düzeyde entegrasyonlar sağlanır, yük hareketlerinde sürdürebilirliği sağlayacak ve maliyetleri düşürecek şekilde ülkeler ve taşımacılık modları arası tüm engelleri ortadan kaldıran “tek taşımacılık alanı” (single transport area) sistemine entegre olunur.

İnsan Kaynakları

• Lojistik eğitimi gereksinmeler doğrultusunda desteklenir ve yaygınlaştırılır, lojistik alanında nitelikli personel yetiştirilir, lojistik eğitimi çeşitlendirilerek kalitesi artırılır, lojistik eğitiminin asgari gereklerine ve ilgili öğretim kurumlarının bulundukları bölgenin gereksinmelerine uygun olarak ders planları düzenlenir, eğitim kurumları ile sektör iş birliği ortamı sağlanır.
• Ülkemizin büyüme gereksinmeleri ile sektördeki dijitalleşme gelişimi dikkate alınacak şekilde “adanmışlık”, “etkililik”, “entelektüel katma değer” anlayışına dayalı etkin bir insan kıymetleri planlaması yapılarak istihdam ve eğitim geliştirilir, sektörde yetişmiş ve kalifiye elemanların istihdam edilmesi sağlanır.

Kalite ve Verimlilik

• Lojistik sektörünün tümünde şirketlerin sektöre giriş standartları belirlenir, geliştirilir, uygulanır ve denetlenir. Gelişmeyi sağlayacak şekilde öz denetim faaliyetleri desteklenir.
• Türkiye Lojistik Performans ve Maliyet İndeksi, lojistik faaliyet bölge ve il bazında oluşturularak iyileştirme önlemleri alınır, tüm bölgelerdeki lojistik kalitesi bölge ihtiyaçları dikkate alınarak eşdeğer düzeye getirilmesi hedeflenir.

Emniyet ve Güvenlik

• Emniyet ve güvenlik amacıyla kamu ve özel kurumların taşımacılık verilerine erişimi kurallara bağlanarak sağlanır.
• Tüm taşımacılık modlarında emniyet ve güvenliği artırma konusunda yapılan çalışmalar desteklenir.
• Serbest ticaret akışını engellemeden güvenli tedarik zincirleri oluşturmak amacıyla “uçtan uca” güvenlik sertifikaları geliştirilir.

Teknoloji ve İnovasyon

• Sektörde otomasyon, teknoloji kullanımı ve dijitalleşme düzeyinin artırılması için gerçekleştirilen projeler ve tüm faaliyetler için dijital dönüşüm programları desteklenir.
• Etkin ve verimli lojistik ve taşımacılık sistemleri geliştirilerek ülke, sektör ve şirketlerin rekabet gücünün artırılması için lojistik faaliyetlerde Ar-Ge ve inovasyon düzeyinin artırılması desteklenir.
• Lojistik sektörü proje ve yatırım çalışmalarında, araştırma kurumları, kalkınma ajansları, yerel yönetimler, üniversite ve teknoparklar arası iş birlikleri artırılır.

Regülasyonlar

• Lojistik mevzuatının yalınlaştırılarak ve bütünselleştirilerek az sayıda yasada toplanması ve sektörde genel kabul görecek bir biçimde düzenlenmesine önem verilir.
• Uluslararası anlaşma ve kurallara uyum çalışmaları hızlandırılarak, uluslararası taşımacılık konvansiyonlarına yurt içi taşımalarda da tam uyumun sağlanması ve denetlenmesi için gerekli faaliyetler yürütülür.
• Lojistik küme ve merkezlerinin kuruluş ve işletme esaslarına yönelik mevzuat ve düzenlemeler çok yönlü olarak ele alınır, ilgili Bakanlıklar tarafından koordinasyon içinde sürdürülür.

Finans Yönetimi

• Lojistik faaliyetler kapsamında altyapı kullanım ücretlerinin sadece kullananlar tarafından ödendiği “kullanan öder” ve çevreye verilen hava kirliliği vb. olumsuz etkilerin topluma maliyetlerini kirleten unsurların ödediği “kirleten öder” ilkeleri uygulanır.
• Yol erişim ücretleri dahil, yük koridoru yönetimine entegre ve bütünsel bir finansal yaklaşım uygulanır.
• Her bir modun özellikleri göz önünde bulundurularak ve ortak ilkeler uygulanarak, tüm taşımacılık modları için dışsal maliyetlerin (kirlilik, sıkışıklık, gürültü, kaza, yıpranma vb.) vergi vb. yollarla içselleştirilmesi sağlanır.

Enerji Verimliliği ve Sürdürülebilirlik

• Tüm lojistik araç ve ekipmanların modernizasyonu sağlanarak, araçların yaş ortalaması ve emisyonları dünya standartları düzeyine çıkarılır.
• Petrol kaynaklarının azalması ve çevresel etmenler nedeniyle taşımacılıkta petrole bağımlılık (geleneksel yakıt kullanımı) azaltılır, maliyet odaklı enerji verimliliği düzeyi artırılır, hareketlilik ve verimlilik ilkeleri üzerinde uzlaşı sağlanır.
• Lojistik tesis kurulum ve faaliyetlerinde toplumsal, çevresel ve ekonomik boyutlarının gerekleri dikkate alınarak tüm paydaşlar için değer yaratılır, toplumsal duyarlılık artırılır, yeşil lojistik desteklenir.

Türkiye Ulaştırma Politika Belgesi’nden lojistik alanına dair verilen belli başlı örneklerden anlaşıldığı üzere sektörün geneline bütüncül bir bakış açısı ile yaklaşan kapsamlı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Kent veya bölgesel bazda bir planlama ile uygulamaya konan projelerin kısır kalabildiği veya birbiri ile çeliştiği bir gerçektir. Ortaya konan bu politika belgesi, bundan sonra yapılacak yatırımlar için de bir şablon niteliğindedir. Burada belirtilen maddeler ile uyumlu olmayan projeler devre dışı bırakılırken, toplam faydayı maksimize eden projeler öncelikli olarak ele alınacaktır. Bu sayede ülke kaynakları daha etkin şekilde kullanılacaktır. 2021 yılı Ekim ayında gerçekleştirilmesi planlanan 12. Ulaştırma ve Haberleşme Şûrası için yürütülmekte olan çalışmalar sonucunda bu politika belgesi son halini alarak, ülkemizin ulaştırma ve altyapı projeleri için yön veren vizyoner bir metin haline gelecektir. Bu sebeple lojistik hizmet sağlayıcıları ve kullanıcılarının bu çalışmaya vereceği destek büyük önem taşımaktadır.