Uzak Rota: Singapur

Şehir-devlet anlayışıyla yönetilen Singapur’da, ışıl ışıl caddeleri, akıllı sistemlerle donatılmış sokakları, büyüleyen yapıları ile kendinizi geleceğin şehrindeymiş gibi hissediyorsunuz.

Asya ülkesi olan Singapur akıllardaki “Asya ülkesi” algısını, havalimanına adım atar atmaz kırmaya başlıyor. Teknolojinin bütün kente yayıldığı Singapur’da, akıllı sistemler sayesinde araçların gün içinde aldığı yoldan sokakların temizliğine kadar pek çok veri topluyor. Akıllı Ulus (Smart Nation) programı kapsamında gerçekleşen hareket, 2014 yılından beri uygulanmaya devam ediyor. Devlet topraklarının 720 kilometreden oluşması teknolojik olarak takibi kolaylaştırırken, depolanan verinin de hacmini etkiliyor. Her ne kadar Singapur 40 adadan oluşan mini bir ülke olsa da, hem Asya’nın hem de dünyanın en zengin finans merkezleri arasında yer alan ve ekonomik olarak güçleri elinde tutan bir ülke. Singapur’un son zamanlarda parlayan şehir olmasının arkasında yatan sebep, 60’lı yıllarda ülke ve toplumun yeniden inşa edilme sürecine dayanıyor.

Bir Ülke Küllerinden Doğuyor

Toplumlar kadar liderler, ülkenin geleceğinde aktif rol oynayan bir parçadır. Liderin ideolojisine, kültürüne ve ticari zekasına göre şekillenir ülkeler. Dünyada gelişmemiş ülke konumunda olan Singapur’un şaha kalkarak, günümüzde ticari dev olması ve en gelişmiş ülkeler arasına girmesi kesinlikle tesadüf değil. Singapur Mucizesi olarak adlandırılan, 1959 yılından 1990 yılına kadar Başbakanlık yapan Lee Kuan Yew, bu muhteşem sıçramanın mimarı olarak tarih sayfalarına kazındı.

Günümüzde ABD’nin elinden en rekabetçi ülke unvanını alan Singapur’un, bu denli güçlü konuma gelmesi yüzyıllar öncesine dayanıyor. Tarihi 11. yüzyıla dayanan Singapur toprakları, çevresi tarafından ilgi gören bir bölge oldu, zamanında Malay topluluklarını, İngilizleri, Japonları ve Malezyalıları topraklarında ağırlayan bölge, asırlar boyunca sahip olduğu liman konumunu değerlendirerek, ülkeler arası ticarete katkıda bulunan bir rol üstlenmiştir. Ancak yine de 1960’lı yıllarda gayri safi milli hasılanın kişi başına düşen ortalama gelirde 320 ABD dolar olduğu, temiz suyun ve doğal kaynakların olmadığı, eğitim seviyesinin düşük, işsizlik oranının yüzde 10 ila 15 olduğu, barınma sorununun yaşandığı ve askeri gücün olmadığı kısacası gelişmemiş ülke özelliklerine sahipti. 1963 yılında İngiliz sömürgesi olma konumundan, Malezya Federasyonu’na dahil oldu fakat bu beraberlik sokak isyanlarına ve çatışmalara yol açtı. Yaşanan bu durumun daha da ileriye gitmemesi için yapılan oylama sonucu Singapur, 1965 yılında bağımsızlığını ilan etti ve adına yakışır bir şekilde aslan gibi kükremiş oldu. Yusof bin İşhak’ın ilk cumhurbaşkanlığı ve Lee Kuan Yew’in başbakanlık görevini üstlenmesiyle yeni bir dönemin kapıları aralandı.

Denizyolu taşımacılığı için kritik bir noktada bulunan Singapur, iş birliklerinin getirisiyle bağımsızlığının ilanından 10 yıl sonra dünya çapında üçüncü en yoğun liman haline geldi. Şehrin yarısından fazlasının gecekonduda konakladığı Singapur’da halk için yeni bir dönem başlıyordu. Devlet politikası kapsamında gerçekleşen şehrin yapılandırması binalardan ziyade çevre, peyzaj ve ulaşımı da içeriyordu. Yüz ölçümü küçük olan Singapur’da, dikey mimaride konut üretilirken, çevre ve peyzaj çalışmaları eksik edilmeyerek, beton şehir yerine ‘sürdürülebilir şehir’ olma yolunda ilerledi. Böylece kentin yüzde 47’lik bir alanının yeşil alan olması planlandı.

Doğal kaynaklarının olmayışı Singapur’u kendi vatandaşının eğitimine yatırım yapmaya itmiş ve devlet bütçesinin yüzde 20’lik kısmı eğitime harcanıyor. Bugünkü başarılı eğitim sisteminin tohumları 1980’li yıllarda Kanada ve Japonya’daki okulları inceleyen öğretmenler tarafından atıldı. Ezbere dayalı eğitim sisteminden uzak olan sistem, sorgulama ve problem çözme becerilerini geliştirmeye yönelik.

Dev Modern Ekonomi

Globalleşen dünyanın hızını yaptığı kalkınma planlarıyla yakalamayı başaran Singapur, günümüzde modern, sanayileşmiş ve antrepo ticaretini ülke ekonomisinin merkezinde tutan bir portre ortaya koyuyor. Toplam dış ticaret hacmi 1,055 milyar Singapur Doları olan ülkenin, hacim paydaşlarını büyükten küçüğe olacak şekilde Çin, Malezya, AB Ülkeleri, ABD, Hong Kong, Endonezya, Tayvan ve Japonya oluşturuyor. Gayri safi milli hasılası sektörlere göre incelendiğinde de, doğal kaynak yetersizliğinden ötürü eli kolu bağlı olan Singapur’da tarım yok denecek seviyedeyken, hizmet sektörü yaklaşık yüzde 70, sanayi sektörü ise yaklaşık yüzde 26’lik bir dilimde yer alıyor.

1975 yılında dünyanın en işlek üçüncü limanına sahip iken, bugün Hong Kong ve Rotterdam gibi güçlü rakipleri yarış dışı bırakarak, birinci sırada yer alıyor. Toplam kargo tonajında da Şangay’dan sonra ikinci ülke olarak kayda geçiyor.

Deniz ticaretinin bu kadar yoğun olduğu bölgede, yıllık turist ziyareti de yıldan yıla katlanarak artmaya devam ediyor ve ekonomiye önemli bir girdi sağlıyor. 2018 yılında Singapur’u ziyaret eden turist sayısı 18.5 milyon. Her ne kadar küçük bir alana kurulsa da şehirdeki görsel şölen görülmeye değer; şehrin içinden geçen su yolları, gökdelenlere eşlik eden yeşillikler, hayvanat bahçesi, gece safarisi, sabahın ilk ışıklarına kadar keyfini çıkarabileceğiniz eğlence mekanları bulunuyor. Bunların dışında medikal turizm ve Singapur mutfağını yerinde tatmak için gelen ziyaretçiler de mevcut.

Lojistikte Denizyolu Taşımacılığı Önde

Hint Okyanusu ile Güney Çin Denizi arasında kendine yer edinen Singapur, bu avantajlı bölgeyi süre gelen zaman içerisinde, hem kendisi hem de farklı ülkeler için lojistik açıdan gelişmiş bir alan haline getirdi. Çin ve Hindistan gibi yoğun mal akışının yaşandığı ülkelere yakın olması, lojistik faaliyetleri fazlalaştıran bir etken. Ayrıca, Asean Ekonomik Alanı ve Trans Pasifik Ortaklık Anlaşması’nda ortak olması ve bölge ülkeleri ile sıkı ekonomik ve ticari bağları, Singapur’un konumunu sağlamlaştırmasına neden oldu. Singapur’un sergilediği yüksek performanslı lojistik hareketleri onu Asya’nın en zengin ülkeleri sıralamasına soktu.

Dünyanın en büyük konteyner aktarma limanına sahip olan şehir, taşımacılık anlamında yaklaşık 12 bin 500 firmaya sahip ve bunların yaklaşık bini karayolu taşımacılığı yaparken, 3 bin 253 firma denizyolu taşımacılığı ve 192 firma havayolu taşımacılığı yapıyor. Sayılara bakıldığında üstünlük karayolu taşımacılığında gibi gözükse de pastadan en büyük payı 81 milyon 322 bin Singapur Doları ile denizyolu taşımacılığı elde ederek, pastanın yüzde 66.2’lik kısmını kapsıyor. 2018 verilerine göre; lojistik sektörünün pazar değeri 122 milyon Singapur Doları büyüklüğüne ulaştı.

Türkiye ve Singapur İlişkileri

Aynı kıtanın iki farklı uçlarında olan Türkiye ve Singapur, son zamanlarda atılan adımlar ve yapılan anlaşmalarla ilişkilerini pekiştirmeye ve bağlarını kuvvetlendirmeye devam ediyor. Türkiye’nin Singapur’a ihraç ettiği ürünler arasında önceki zamanlarda, demirçelik ürünleri yer alırken, daha sonrasında yerini petrol ve petro-kimya ürünleri ile mücevher aksamlarına bıraktı. Singapur’un, ticari ilişki sürdürülmesi kolay olan ülkeler arasında olmasının nedenlerinden biri de imzalanan anlaşmalarda taraflara kolaylık sunması. Bu açıdan bakıldığında Türkiye ve Singapur arasında çifte vergiyi önlemek için yapılan düzenlemeler yatırımcılar için artı bir değer teşkil ediyor.

Her daim Türkiye için önemli sektörlerden biri olan inşaat sektöründe ise 2010 yılında Türkiye Müteahhitler Birliği ile Singapur Müteahhitler Birliği arasında iş birliğinin geliştirilmesi adına imzalanan anlaşma, iki ülkeye ait inşaat firmalarının Hindistan ve Orta Doğu gibi yakın pazarlarda ortak çalışma ortaya koymalarına sebep oldu. 2010 yılında inşaat sektöründe atılan adımlar, 2015’te Türkiye – Singapur Serbest Ticaret Anlaşması ile daha büyük bir boyuta taşınmış oldu. Onay süreci 2017’de tamamlanan STA, Türkiye’nin bugüne kadarki en kapsamlı anlaşması olarak kabul görüyor.