Tedarik zinciri, en genel tanımıyla hammaddelerin ürün ya da hizmete dönüştürülerek nihai kullanıcılara ulaştırıldığı sistemleri kapsamaktadır. Tedarik zinciri ürün ya da hizmetlerin nihai kullanıcıya ulaşacağı süreçteki bilgi ve malzeme akışını, lojistik planlamalarını ve insan kaynağı gibi adımları kapsadığı için tüm işletmeleri yakından ilgilendirir. Üretim, stok yönetimi, hammadde veya malzeme temini, depolama, paketleme, dağıtım, satış, müşteri ilişkileri yönetimi gibi süreçler tedarik zinciri faaliyetleri içerisinde yer aldığı için iyi planlanmış bir zincir firmaların verimliliğini arttırmaktadır.

Lojistikten Tedarik Zincirine Geçiyoruz başlıklı makalesiyle Argemonia’nın yirminci sayısına konuk olan Lojistik Yönetim Danışmanı Atilla Yıldıztekin, son yirmi yılda büyük bir yol kat eden lojistik sektörünün, uluslararası taşımayı, antrepo işletmeciliğini, milli depolamayı, dağıtımı, kargo hizmetlerini, katma değerli işlemleri aynı bünye içinde birleştirdiğini ve tedarik zinciri içinde üretim dışındaki tüm hizmetleri verebilecek hale geldiğini belirtiyor.

Tedarik Zinciri Modelleri Nelerdir?

Tedarik zinciri çeşitleri temel olarak altı başlıkta incelenmektedir.

• Yüksek verimli tedarik zinciri modeli: Rekabetin yüksek olduğu, ürünler arasında pek farkın olmadığı, en önemli rekabet aracının fiyat olduğu çimento ve demir gibi sektörlerde tercih edilmektedir.
• Hızlı tedarik zinciri modeli: Dönemsel trendlere uygun, kısa ömürlü ürünlerin geliştirildiği sektörlerde tercih edilmektedir. Hazır giyim ve kıyafet sektörü için en uygun model olan bu yöntemde müşterilerin en önemli beklentisi firmaların sürekli stokları yenilemesidir.
• Devamlı akım tedarik zinciri modeli: Arz-talebin her zaman istikrarlı olduğu ve bilgi akışının doğru şekilde ilerlediği yapılar için idealdir. Bu modelde rekabet, hizmet seviyesindedir. Tedarik zinciri yapısı gereği önceden planlanır.
• Kıvrak tedarik zinciri modeli: Müşteriye özel üretim yapan firmalar için en ideal modeldir. Talepler genel olarak net değildir; çünkü sipariş üzerine üretim yapılmaktadır. Küçük miktarlarda üretim yapabilen firmalar tarafından tercih edilmektedir.
• Özel tasarım tedarik zinciri modeli: Genelde bilgisayar ve otomobil sektöründe tercih edilmektedir. Ürünlerin özellikleri genellikle belirlidir ve satış tahmini yapmak çok zordur. Hızlı tedarik akışı için en çok talep edilen ve popüler ürünler stokta bulunmalıdır.
• Esnek tedarik zinciri modeli: Talebin yüksek ve satışların uzun dönem olduğu firmalar tarafından tercih edilmektedir. Müşterilerin ihtiyacına göre hızla uyarlama yapılabilmelidir.

Tedarik Zinciri Aşamaları Nelerdir?

Tedarik zinciri nedir sorusuna hammaddenin ürün veya hizmete dönüştüğü ve son kullanıcıya ulaştırıldığı lojistik sistemlerdir şeklinde cevap verilebilir. Bu süreç içinde tedarikçi, üretici, toptancı, lojistik hizmet sağlayıcıları, perakendeciler ve tüketiciler yer alır. Farklı özelliklere sahip tedarik zinciri modelleri bulunur. Üretim, stok yönetimi, malzeme tedariği, dağıtım ve satış gibi aşamalar da birbirini takip eder. Tedarik zincirinin temel evreleri kısaca şöyle açıklanabilir:

• Talep ve siparişlerin yönetilmesi: Müşteri siparişlerini karşılamak için işletme faaliyetleri düzenlenir.
• Satınalma: Üretim için gerekli olan malzemeler en kısa sürede temin edilir.
• Planlama: Üretim süreci maliyetler hesaplanarak planlanır.
• Üretim: Satın alınan malzemeler doğru araçlarla hızlı ve yüksek performanslı bir şekilde ürünlere dönüştürülür. Tedarik zinciri faaliyetleri açısından büyük önem arz eder.
• Envanter yönetimi: Üretim planı için gerekli olan malzemelerin stok sayıları belirlenir ve kontrol edilir.
• Depo yönetimi: Stokların nasıl depolandığı ile ilgilidir. Ürünlerin depolanma ve dağıtıma hazır hale getirilme süreçlerini kapsar.
• Taşıma: Tüketime hazır hale gelen ürünler, depodan alınır ve müşteriye ulaştırılır.

Tedarik Zinciri Yönetiminin Temel Öğeleri Nelerdir?

Tedarik zinciri yönetimi tedarik zinciri içinde yer alan tüm bileşenler arasında gerçekleşen iletişim ve bilgi akışının da yönetilmesi anlamına gelir. Ürünün üreticiden tüketiciye ulaşması için tedarik zinciri yönetimi yaparken bazı temel unsurları dikkate almak gerekir. Bu sayede etkin ve verimli bir süreç yönetilmesi sağlanır. Tedarik zinciri yönetiminin temel öğeleri ise şunladır:

• Üretimden dağıtıma tüm süreçlerin planlanması,
• Ürün siparişlerinin kontrol edilmesi ve yönetilmesi,
• Stokların kontrol edilmesi,
• Deponun yönetilmesi,
• Nakliye ve dağıtım süreçlerinin kontrol edilmesi.

Tedarik Zinciri Yönetiminin Avantajları Nelerdir?

Tedarik zinciri yönetimi işletmeler açısından oldukça önemlidir. Sürecin doğru şekilde yürütülmesi pek çok avantaj sağlar. Tedarik zinciri süreçleri kontrolünün sunduğu artılar şu şekilde sıralanabilir:

• Müşteri memnuniyetini artırır,
• Siparişlerin sağlıklı olarak karşılanmasını sağlanır,
• Lojistik ve dağıtım faaliyetlerinin daha verimli gerçekleştirilmesi sağlanır,
• Verimlilik ve kapasitenin artmasına yardımcı olur,
• Talepleri tahmin etmeyi kolaylaştırır ve ani değişimlere karşı direnç kazanılır,
• Üretimin devamlılığı sağlanır.