Tersine Lojistik Nedir?

Tersine lojistik, modern tedarik zincirinde kabul görmüş önemli süreçlerden biridir. Hem işletmeler hem de sevkiyat süreçleri için kritik bir öneme sahip olan tersine lojistik hizmetlerini günümüzde zorunlu kılan başlıca nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Ekonomik ve ekolojik sebepler,
• Sürdürülebilir büyüme anlayışı,
• Sosyal sorumluluk ve kurumsal sorumluluk politikaları,
• Doğal kaynakların korunması,
• Malzeme ve kaynak tüketiminde tasarruf etmek,
• Ulusal ve uluslararası yasalar ve yönetmelikler.

Sebepler bu kadar önemli olunca tersine lojistik hizmetlerinin sistematik bir şekilde ele alınması zorunluluğu da ortaya çıkmaktadır. Tersine lojistik hizmetleri kapsamına giren üç tür durum bulunmaktadır. Bunlar;

• Kullanım ömrü dolan ürünler,
• Yeni ürün alan tüketicinin elinden çıkardığı eski ürünler,
• Herhangi bir sebepten dolayı iade edilen ürünler.

Yukarıda belirtildiği gibi, ürünlerin toplanması, muhafaza edilmesi ve yeniden değerlendirilecek şekilde planlanması tersine lojistiğin temel konusudur. Ancak süreç sadece bunlarla sınırlı değildir.

Tersine lojistik, en genel tanımıyla hammaddelerin, yarı mamullerin, nihai ürünlerin ve ilişkili bilgilerin tüketim noktasından başlangıç noktasına doğru, değer kazanımı veya uygun şekilde yok edilmesini sağlamak amacıyla etkin şekilde akışının planlanması, uygulanması ve kontrol aktiviteleri içerir. Tedarik zinciri yönetiminde oldukça önemli olan bu adımların planlanmasının doğru yapılması da oldukça önemlidir.

Tersine Lojistik Nasıl İşler?

Tersine lojistik hizmetlerinde en önemli konu ilk başta ürünlerin tüketim noktasından nasıl toplanacağının belirlenmesidir. Bu aşamadan sonra izlenmesi gereken süreç ise şu şekilde işler:

• Toplanan ürünler belirlenen merkezlere transfer edilir,
• Ürünler bu merkezlerde sınıflandırılır,
• Sınıflandırılan ürünler hatasız bir şekilde ayrıştırılır,
• Ayrıştırılan ürünlerin bakımları yapılır veya en az zararla bertarafları gerçekleştirilir,
• Tüm bu süreçler neticesinde oluşan hammadde, yarı mamul, nihai ürün ve atık ürünlerin hangi noktalara transfer edileceği belirlenir.

Tersine lojistik faaliyetleri yarım asrı aşkın süredir tedarik zinciri süreçleri arasında yer almaktadır. Geçmişten bugüne incelendiğinde sürecin ilk adımları geri dönüşüm olarak tanımlanıyor olsa da günümüzde geldiği haliyle tersine lojistik çok daha kompleks bir yapı haline dönüşmüştür. Bu tanımlamalara göre tersine lojistik, yeniden değer elde etmek adına tedarik zincirinin ters istikamette işlemesini ifade eder.

Tersine Lojistiğin Faydaları

Tersine lojistik, kullanım ömrünü tamamlayan ya da kullanım süresince değerini kaybetmiş ürünlerin uygun süreçlerden geçirilerek geri kazandırılmasını tanımlamaktadır. Bu geri kazandırma işlemiyle yeni ürün üretiminde kullanılması planlanan enerji, hammadde ve işçilik başta olmak üzere birçok gider azaltıldığından ekonomik açıdan da fayda sağlanmaktadır. Tersine lojistik süreçleri bunun dışında firmalara uzun vadede kazanımlar da sağlar. Şirketlerin tersine lojistik faaliyetlerinden elde edebilecekleri kazanımları genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:

• Doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması sağlanır,
• Kullanılmış ürünler üretime geri kazandırılır,
• Atıkların çevreye zararı minimum düzeylere indirilir,
• Hammadde ve malzeme edinim maliyetlerini azaltır,
• Firmaların sosyal ve çevresel sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur,
• Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri ile rekabet gücünün artırılmasına yardımcı olur,
• Müşterilerin satın alma süreçlerini optimize eder,
• Müşteri memnuniyetinde artış sağlanır.

Belirtilen bütün kazanımların elde edilebilmesi için tersine lojistik faaliyetlerinin doğru bir şekilde planlanması ve yönetilmesi gerekmektedir. Ancak bu şekilde süreçten maksimum fayda sağlanabilir. Etkin bir tersine lojistik faaliyeti de bu faydayı sağlamak için materyallerin tüketicilerden üreticilere yeniden akışına yoğunlaşmalıdır. Her geçen gün kaynakların tükenme riski ile karşı karşıya kalan dünyamızda tersine lojistik faaliyetlerine önem vermek hem şirketler hem de tüketiciler için önemli bir sosyal sorumluluk olarak da görülmelidir.