Hızla gelişen bilgi teknolojileri ve dijitalleşme, tüm sektörlerde olduğu gibi lojistik sektöründe de çığır açan değişimleri beraberinde getiriyor. Lojistik sektörünün, endüstri 5.0 toplum modeline verdiği yanıt olarak karşımıza çıkan Lojistik 5.0 bugün sektörün konuştuğu en önemli gündem maddelerinden birini oluşturuyor.

Son elli yılın en hızlı değişen ve gelişen üç sektöründen biri olan lojistik sektörünün bu gelişiminin temelinde, neredeyse ürün ve hizmet üreten tüm sektörlerle yakın ilişki içerisinde olması ve endüstride gerçekleşecek olası değişimlere hemen adapte olabilmesi gerekliliği yatıyor. 

Sektörden talep edilen hizmet türleri, her geçen gün değişime uğrarken endüstriyel süreçlerinde dijitalleşmesiyle birlikte de çeşitleniyor. Endüstri 5.0 teknolojilerinin, lojistik sektörüne entegrasyonunun gündemde olduğu bugünlerde, sektör hiç olmadığı kadar büyük bir değişimin eşiğinde.

Dünden bugüne lojistik sektöründe yaşanan tarihsel endüstriyel evrimlere bakıldığında; su ve buhar gücüyle çalışan makinelerin icadı ile Lojistik 1.0, ulaşımın mekanizasyon yeniliğini beraberinde getirdi. Lojistik 2.0 ile yük elleçlemenin mekanizasyonu kullanılarak yükleme ve boşaltma işlerindeki süre ve personel, önemli oranda azaltıldı. Depo ve Taşıma Yönetim Sistemi uygulamalarının kullanılmasıyla başlayan Lojistik 3.0 döneminde ise DAKOSY, NACCS, ITDS gibi gümrük sistemleri geliştirildi.

Lojistik 1.0, Lojistik 2.0 ve Lojistik 3.0 dönemlerini geçmiş bulunuyoruz. Sektörün henüz yeni adapte olmaya başladığı ve yakın gelecekte bir sonraki aşamaya geçecek olan Lojistik 4.0 dönemiyle de lojistik operasyonlar; nesnelerin interneti, makine öğrenmesi ve yapay zekâ gibi araçlarla başka bir boyuta taşındı.

 Çok yakın bir gelecekte Endüstri 5.0 teknolojilerinin etkin kullanımıyla birlikte hayata geçecek ve lojistik sektöründe köklü değişimlere neden olacak olan Lojistik 5.0; 4.0’ın getirdiği nesnelerin interneti (loT), Al, büyük veri ve robotik gibi dijital yenilikleri lojistik değer akışına entegre ederek ham madde tedarikinden tüketici teslimatına kadar tüm süreçleri yeniden yapılandıracak.

Lojistik Yeniden Şekilleniyor

Endüstri 5.0, insanların makine ve robotlarla ilişkisinin en verimli biçimde sağlandığı akıllı bir toplum modeli inşa etmeye hazırlanıyor. 

Endüstri 5.0’ın getirdiği toplum odaklı insansız teknolojilerin etkin kullanımının, lojistik sektöründeki karşılığı olan Lojistik 5.0, tedarik zincirinde hem makinelerden hem de insanlardan maksimum fayda elde etme amacı taşıyor. Lojistik 4.0, bilgi ve zekâ üretiminin insanlar tarafından teknoloji yardımı ile yapılmasını vadediyordu. Lojistik 5.0 ise bilgi ve zekâ üretiminin yapay zekâ yoluyla yapılıp, insanların hizmetine sunulmasını vadediyor.

İnsanlar ve robotlar arasında işbirliğine dayalı bir çalışma sistemi sunan Lojistik 5.0 ile insansız tedarik zinciri oluşturulması, anlık güncel verilere dayalı olarak tedarik zinciri risk ve israfının azaltılması, daha stratejik ortaklıklar için tedarik zinciri entegrasyonunun geliştirilmesi, üçüncü taraf lojistik (3PL) operasyonlarının daha önce hiç olmadığı kadar otomatikleştirilmesi ve birbirine bağlanması mümkün olacak. 

Bu yeni iş yapma biçimi ile insanlar tarafından yerine getirilmesi zor, zaman alan ve tehlikeli olarak görülen işlerde robotların görev yapması sağlanarak verimliliğin maksimum seviyeye çıkarılması planlanıyor.

Otomasyon ve Yapay Zeka ile Geliştirilmiş Üretkenlik

Lojistik 5.0’ın ilerlemesi, otomasyon ve yapay zekanın (AI) deniz lojistiğine dahil edilmesi önemli bir ilerlemeyi temsil ediyor. Bu teknolojiler, her ikisi de uluslararası ticaretin yüksek basınçlı ortamında vazgeçilmez olan benzersiz etkinlik ve doğruluk seviyelerini uygulayarak sektörü temelden değiştiriyor.

• Kargo Elleçleme ve Liman Operasyonları Otomasyonu

Otomasyon, liman operasyonlarında önemli bir paradigma değişikliğine yol açmış, eski manuel prosedürlerin yerini modernize edilmiş, otomatik iş akışları almıştır.

 Kargo yükleme ve boşaltma işlemleri şu anda otomatik güdümlü araçlar (AGV’ler) ve otomatik vinçler tarafından gerçekleştirilmekte olup, bunlar devir sürelerinin kısaltılması ve insan hatalarının azaltılması üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. 

Bu gelişmeler yalnızca verimliliği artırmakla kalmıyor, aynı zamanda liman bölgelerinde meydana gelebilecek olayların olasılığını azaltarak güvenliği de iyileştiriyor.

• Kargo Takibi, Öngörücü Bakım ve Rota Optimizasyonu için Yapay Zekanın Uygulanması

Yapay zeka, öngörücü gemi bakımını kolaylaştırarak lojistiği geliştirir. Yapay zeka, gemideki çeşitli sensörlerden gelen verileri analiz ederek olası arızaları tahmin edebilir. Bu, uygun bakımın yapılmasını sağlar ve böylece pahalı arıza sürelerinin mali etkisini azaltır. Ayrıca, YZ algoritmaları hava durumu ve deniz trafiğini dikkate alarak nakliye rotalarını dinamik olarak optimize etmekte ve nihai hedef olarak kargonun en hızlı ve güvenli şekilde taşınmasını garanti etmektedir.

Akıllı sistemler ürünlerin nerede ve ne durumda olduğuna dair gerçek zamanlı görünürlük sağladığından, yapay zeka kargo takibi için de avantajlı olmuştur. Bu şeffaflık derecesi, tedarik zincirindeki her katılımcının iyi bilgilendirilmiş seçimler yapabilmesini garanti eder ve böylece genel etkinliği artırır.

• Çevre Dostu ve Sürdürülebilir Uygulamalar

Lojistik 5.0 yaklaşırken, deniz taşımacılığında çevresel açıdan elverişli uygulamaların hayata geçirilmesi ve sürdürülebilirlik sadece geçici hevesler değil, temel gerekliliklerdir. Denizcilik lojistik sektörü, dünya çapında daha sürdürülebilir uygulamalara yönelik çağrılara ve sıkı mevzuat gerekliliklerine yanıt olarak çevresel ayak izinin azaltılmasına giderek daha fazla önem vermektedir.